کد مطلب:94412 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:271
ترجمه: خداوند آن هنگامی كه چیز دیدنی وجود نداشت هم بینا بود. واژه ها: بصر به اندام بینائی و حس بینائی گفته می شود و بصیرت به نیروی درك كننده ی قلبی و معرفت اطلاق می گردد و به نگرش ظاهری ابصار و به نگرش قلبی بصیرت گفته می شود و همچنین به نگرنده ی ظاهری مبصر و به نگرنده ی از روی دل بصیر گفته می شود[1]. شرح: چنانچه در شرح سخنان امام علیه السلام كه درباره ی صفات خداوند بود یاد شد علم خدا عین ذات اوست و چون ذات خداوند [صفحه 108] قدیم و ازلی است، همه ی صفات ذاتی او نیز قدیم و ازلی است و نمی توان زمانی تصور كرد كه خداوند عالم یا قادر یا سمیع و بصیر و... نباشد، بلكه خداوند پیش از آنكه آفریدگان را بیافریند و در حالی كه آنها را می آفریند و بعد از آنكه آنها را آفرید به آنها بصیر و بیناست. چیزی كه هست بعد از آنكه دیدنیها را می آفریند بصیر بودن او بر آنها منطبق می شود یعنی چیز دیدنی مصداق و فرد پیدا می كند. چنانچه در كافی از ابابصیر روایت كرده كه گفت «از امام صادق (ع) شنیدم كه می گفت خدای عزوجل، پروردگار ما همواره وجود داشته است و دانائی عین ذاتش بوده در حالی كه معلومی وجود نداشته و شنوائی عین ذاتش بوده در حالی كه شنیدنی نبوده و بینائی عین ذاتش بوده در حالی كه دیدنی نبوده و توانائی عین ذاتش بوده در حالیكه توان پذیری وجود نداشته است و آن هنگام كه چیزها را پدید آورد و دانستنی پیدا شد، دانائی خدا بر آن واقع گردید و دیدنی پیدا شد، بینائی خدا بر آن منطبق گردید و توانستنی پیدا شد، توانائی خدا بر آن تحقق یافت»[2]. و در حدیث دیگر امام باقر علیه السلام می فرماید «خدای عزوجل وجود داشت و غیر او چیزی نبود و همیشه بآنچه وجود می یابد دانا بود و دانائی او به موجودات پیش [صفحه 109] از وجود یافتن آنها همانند دانائی او به آنها پس از وجود یافتن آنها بود»[3]. و خلاصه ی كلام امام و دو فرزند گرامیش اینست كه صفات ذاتی خداوند همیشه متحقق و موجود بوده و قابل تغییر نیست و آنچه تغییر پذیر است مورد صفات او یعنی دانستنیها و شنیدنیها و دیدنیها و توانستنیهاست، كه زمانی نبوده و زمانی پیدا می شوند و زمانی هم از میان می روند. و قید «اذلا منظور الیه من خلقه» برای توجه دادن به همین نكته است. و نتیجه ی تربیتی این عقیده در انسان اینست كه خدا را در همه حال ناظر و شاهد بر اعمال خود ببیند و كاری كه خلاف فرمان و رضای او باشد انجام ندهد، چنانچه در مقابل شخص با عظمتی كه مراقب اعمال او باشد كار ناپسند انجام نمی دهد. [صفحه 110]
اصل: بصیر اذ لا منظور الیه من خلقه.
صفحه 108، 109، 110.